Nieuw en verrassend
Wat is het nou dat porno zo aantrekkelijk maakt? Je zou zeggen dat het de beelden zijn van naakte mensen die seks hebben. Deels is dat waar, maar er mist hier nog iets: dat is de mogelijkheid om onbeperkt nieuwe en verrassendere beelden te kunnen zien. Want je kent het zeker wel: als je een video eenmaal hebt gezien (of een stukje daarvan), dan is de opwinding er al best snel vanaf en ga je weer op zoek naar een volgende. Dit wordt ook wel het ‘Coolidge effect’ genoemd.
Porno en escalatie
Zo is het heel gebruikelijk dat een sessie pornokijken begint met iets onschuldigs als een sexy foto op Sociale Media. Je voelt een initiële opwinding die dan ook weer verdwijnt. Maar iets in jou wil meer, dus ga je op zoek naar nog zo’n foto. Je bent immers geen porno aan het kijken, toch? En daarna ga je op zoek naar filmpjes, en die worden steeds explicieter, totdat je de overstap maakt naar een pornosite. En ja, ook daar gaat dat escalatieproces nog steeds door, want je blijft op zoek naar die ene perfecte video.
Pornokijken begint eigenlijk altijd klein met een fantasie of matig erotisch beeld. Maar deze seksuele prikkels kunnen je snel doen escaleren naar steeds stimulerendere beelden. Alsof je steeds een stapje hoger op een ladder klimt. Inzicht in dit proces is essentieel om de escalatie tijdig te kunnen stoppen.
Spanning
Vooral als je al langere tijd regelmatig porno kijkt, dan bereik je op een bepaald moment een punt dat porno met gewoon blote en mooie mensen die seks hebben een beetje saai wordt. Je gaat daarom op zoek naar iets met meer spanning. En dat is er te vinden: rollenspel, seks voor geld, geheime seks, vreemdgaan, seks in het openbaar, geheim gefilmde seks, dominante seks, enzovoorts. Op deze manier blijft het nieuw en verrassend en wordt je seksuele opwinding verhoogd door de combinatie met andere gevoelens zoals spanning, angst, schrik, weerzin of boosheid.
Zo komt het ook voor dat bijvoorbeeld heteroseksuele mannen en vrouwen hierdoor een overstap maken op homoseksuele of transseksuele porno (of andersom) of dat mensen die helemaal niet geweldadig zijn, toch geweldadige porno kijken. Bedenk dat dit vaak vooral te maken heeft met de werking van porno op je hersenen en je koortsige zoektocht naar opwinding en dat dit meestal niets zegt over jouw voorkeuren*.
Escalatie naar andere genotmiddelen
De escalatie kan overigens ook gepaard gaan met andere genotmiddelen of activiteiten. Zo gaat pornogebruik vaak gepaard met alcohol of drugs om het genot te verhogen. Als je opwinding afvlakt, kunnen deze middelen je weer een extra kick geven. Ook kunnen deze middelen juist een prikkel zijn om bepaalde vormen van porno te kijken, omdat ze de escalatie in gang zetten en tegelijklertijd je grenzen verlagen. Pornogebruik gaat daarnaast vaak samen met andere vormen van seksverslaving, waarbij ook weer de ene activiteit escaleert naar de andere.
Desensitisatie door pornogebruik
De reden dat ‘reguliere porno’ saai wordt komt door het proces desensitisatie. Dit is het proces waarin het beloningsysteem in je hersenen, door blootstelling aan de superstimulus porno, steeds ongevoeliger wordt voor prikkels. Niet alleen wordt gewone seks minder interessant, ook andere ervaringen en activiteiten geven je op den duur minder voldoening. Je kan het zien als de aanpassing van je ogen buiten aan de felle zon. Je pupillen worden dan kleiner om minder licht binnen te laten. Als je daarna naar binnen gaat is alles erg donker en kan je maar moeilijk dingen van elkaar onderscheiden. Het duurt dan even voordat je pupillen zich weer verwijdden en je alles weer goed kan zien. Door je pornogebruik passen de zenuwverbindingen in je hersenen zich aan om zich te beschermen tegen de sterke prikkels van porno. Als je met porno stopt, dan herstellen deze zich weer, maar dit duurt wel minimaal een aantal weken.
Lange termijn
Want als je dan een tijdje stopt met porno, dan merk je ook dat je smaak weer terugkeert naar je oude vertrouwde porno. Die andere categorieën heb je dan helemaal niet nodig of ze wekken juist weerzin in je op. Veel mensen bereiken op een bepaald moment dan ook een natuurlijke grens en gaan dan vanzelf minder porno kijken. Hun smaak escaleert dan niet verder. Echter, een ander deel gaat wel een stapje verder en komt terecht bij porno die je kan beschouwen als buitenissig, extreem of schokkend. Soms gaat het dan om beeldmateriaal dat vooral niet gangbaar is, maar wat verder niet schadelijk is. Het kan echter ook gaan om beelden die diepe sporen nalaten in degene die ze ziet**.
De ene persoon bereikt op een bepaald moment een natuurlijke grens en zal de escalatie stoppen, terwijl anderen toch die opwinding blijven zoeken door aanvulling met andere genotmiddelen of extremere porno.
Traumatische effecten van porno
In je koortsige zoektochten naar opwinding kan je namelijk zomaar terechtkomen bij materiaal wat je eigen grenzen overschrijdt. De ene persoon kan dan stoppen, de ander niet. Zelfs als dat weerzin in hem of haar opwekt. In sommige gevallen leidt dat tot (zware) schaamte, spijt en schuldgevoelens, maar dit kan ook traumatisch zijn en lang door blijven werken. Dit overkomt ook jongeren, die nog volop in ontwikkeling zijn en die minder goed dan volwassenen een rem kunnen zetten op hun impulsen. En uit schaamte praten mensen die zoiets meemaken hier vaak niet over, blijven ze er lang mee rondlopen en blijft het zich herhalen. Herken je dit? Zoek dan echt naar een manier om de negatieve spiraal te doorbreken. Er zijn genoeg laagdrempelige vormen van hulp.
Smoor het in de kiem!
Laat het alsjeblieft dus niet zover komen. Denk aan je eigen gezondheid en voorkom dat je hier (verder) in verstrikt raakt. En bedenk dat het escalatieproces dus eigenlijk al heel vroeg begint: bij dat eerste beeld op Sociale Media, die eerste fantasie, die eerste prikkel. Hoe lager je op de escalatieladder zit, hoe meer controle je nog hebt. En is het een stap te ver voor je om met iemand te gaan praten, probeer dan eens de zelfhulpgids. Hierin staan allerlei oefeningen en tools die je helpen om je situatie te doorgronden en de cirkel te doorbreken, waaronder een tool om je eigen typisache escalaties in kaart te brengen en tijdig te stoppen.
* disclaimer Ik heb het hier dus echt over het veranderen van iemands voorkeur door het kijken van porno (de wisselwerking met beschikbaar pornografisch materiaal). Het kan ook zijn dat bepaald materiaal bij iemands seksuele voorkeur en dus seksualiteit hoort. Dat is iets heel anders en valt buiten de doelstelling van deze website. Mocht dit echter gaan om gewelddadig materiaal, materiaal waarin levende wezens worden mishandeld of dat anderszins illegaal is, dan is het essentieel om direct hulp te zoeken via bijvoorbeeld de huisarts een instelling voor de geestelijke gezondheidszorg. Gaat het in dit geval om kindermisbruik dan verwijs ik je door naar stopitnow.nl
** disclaimer In de gevallen waarin je als kijker wordt geconfronteerd met schokkende of traumatische beelden, is de kans groot dat er ook aan de productiekant slachtoffers zijn. Dit is een vreselijke en duistere kant van de pornoindustrie en mocht je hier meer over willen lezen dan verwijs ik je graag door naar bijvoorbeeld het boek ‘The Porn Myth’ van Matt Fradd. Op deze website en pagina gaat het echter vooral over wat het met (jou als) de gebruiker doet.