Wat stoppen met porno vooral zo moeilijk maakt is de verwevenheid van ons pornogebruik met ons onze natuurlijke seksuele behoeftes. Als je bijvoorbeeld teveel alcohol drinkt, dan kan je ‘simpelweg’ zeggen dat je geen druppel alcohol meer aanraakt. Dit betekent niet dat het dan makkelijk is om te stoppen met drinken, maar er is wel een hele duidelijke grens tussen datgene wat je nog wel toelaat en dat wat je niet meer toelaat. Met porno is die grens veel moeilijker te bepalen. Er is misschien een hele duidelijke scheidslijn tussen enerzijds het openen van je laptop om ‘Pornhub’ in de adresbalk van je browser in te tikken en anderzijds intieme seks te hebben met een partner. Maar daartussen zit nog een hele gradient aan mogelijke seksuele ervaringen waarvan het niet duidelijk is of het je nou ten goede komt of niet. Wat als je bijvoorbeeld op YouTube zomaar een mooie persoon in zwemkleding voorbij ziet komen. Het is normaal dat je daar dan interesse in hebt en je kijkt dan geen porno toch? En als je dat filmpje dan nog een keer bekijkt, of het beeld even stilzet om er wat langer van te genieten? Wat doet dat met je voornemen om te stoppen met porno?
Dezelfde moeilijkheden kom je tegen als je ’s avonds in je bed ligt en je begint te denken aan die ene klasgenoot of collega, of diegene die in de supermarkt tegen je opbotste. Er is helemaal niet mis met seksuele fantasieën; ze zijn een belangrijk onderdeel van onze natuurlijke seksualiteit. Echter, als je worstelt met porno, dan zijn seksuele fantasieën vaak de aanstichter van escalatie naar pornogebruik. Van seksuele gedachtes en fantasieën raak je meestal opgewonden. Mannen, vrouwen, jongens en meiden die veel porno kijken zullen dan ook merken dat die fantasieën op zich niet genoeg voldoening schenken. Er treedt dan een bepaalde tolerantie op in hun genotservaring en hun lichaam (lees: het beloningssysteem in hun hersenen) vraagt om sterkere stimulatie. De neiging om dan vroeger of later je telefoon te pakken om toch opwindende beelden op te zoeken is dan extreem groot.
Als je al een tijdje bent gestopt met porno, dan zal je daarnaast merken dat je behoefte aan seksuele fantasieën groter worden. Het beloningssysteem in je hersenen vraagt je nog steeds om die ‘kick’ die je normaal uit porno haalt. Seksuele gedachtes en fantasieën zijn dan simpelweg het eerste wat je voorhanden hebt om die opwinding in gang te zetten en dus het grootste risico voor een escalatie naar (een terugval naar) porno. Je kan hiermee in een negatieve spiraal terechtkomen waarin fantasieen leiden tot een verhoogde behoefte aan porno, en porno op zijn beurt weer tot een verhoogde behoefte aan fantasieën. Wat fantasieën nou zoveel belangrijker maakt dan bijvoorbeeld masturbatie of seks op zich, is het visuele aspect hiervan. Zowel fantasieën als pornobeelden gaan allebei grotendeels om de visuele ervaring. Misschien dat je porno daarom ook wel kan zien als een soort extreme vorm van fantasie.
“Het is gemakkelijker om verleiding te vermijden dan om verleiding te weerstaan”
– Randy Alcorn –
Het positieve aan dit verhaal is echter dat je de behoefte aan fantasie kan gebruiken als een sleutel om escalatie naar pornogebruik te voorkomen. Het is immers gemakkelijker om verleiding te voorkomen dan om verleiding te weerstaan. Daaraan toevoegend: het is gemakkelijker om de lichte opwinding van opkomende gedachtes of fantasieën te stoppen, dan de sterke opwinding die gepaard gaat met porno. Met het vermijden van fantasieën smoor je de behoefte aan porno in de kiem.
Betekent dit dan dat je beter nooit meer moet fantaseren? Nee hoor, maak je niet druk. Je kan het herstel van porno opdelen in verschillende fases. Hoe langer je geen porno gebruikt, hoe beter je kan omgaan met seksuele opwinding en hoe meer controle je behoudt over de keuzes die je maakt. Als je al een flink aantal weken geen porno meer hebt gebruikt dan zal je merken dat een seksuele fantasie gewoon hoort bij het creatieve seksuele proces en heel mooi samen kan gaan met seks en masturbatie. De link met porno die vervaagt dan steeds meer. Daarnaast zal je echter ook merken dat je behoefte aan seksuele fantasie voor de ervaring van genot vanzelf ook kleiner wordt. Dit heeft te maken met het omkeren van het proces sensitisatie, waarin je hersenen door pornogebruik extreem gevoelig worden voor seksuele prikkels. Al met al, door (tijdelijk) te stoppen met fantaseren kan je de negatieve spiraal omzetten in een positieve: minder fantasieën leiden tot een kleinere behoefte aan porno, en vice versa.
Het is niet nodig om van je herstel van porno een lijdensweg te maken. Verdiep je in de processen die schuilgaan achter je gebruik en bepaal de strategie die bij jou past. Zo sta je sterk in je schoenen en maak je het mooiste van jouw weg naar een pornovrij leven.
Porno & seksuele fantasieën: Opwinding door seksuele fantasieën leidt tot escalatie naar porno. Pornogebruik leidt op zijn beurt weer tot sensitisatie en daarmee tot een grote behoefte aan seksuele fantasieën als porno niet beschikbaar is (neerwaartse spiraal). Daarentegen, bij fantaseren zal de behoefte aan porno beperkter blijven. Minder pornogebruik leidt op de duur tot een verminderde behoefte aan seksuele fantasieën (opwaartse spiraal).